Poem495

Poem495

چو بنشست با سوگ ماهي بـلاش

سرش پر ز گرد و رخـش پرخراش

سـپاه آمد و موبد موبدان

هر آنکـس که بود از رد و بـخردان

فراوان بـگـفـتـند با او ز پـند

سخـنـها کـه بودي ورا سودمند

بران تـخـت شاهيش بنـشاندند

بـسي زر و گوهر برافـشاندند

چو بنشست بر گاه گفـت اي ردان

بـجوييد راي و دل بـخردان

شـما را بزرگيسـت نزديک مـن

چو روشـن شود راي تاريک مـن

بـه گيتي هر آنکس که نيکي کـند

بـکوشد کـه تا راي ما نشـکـند

هر آنکـس کجا باشد او بدسـگال

کـه خواهد همي کار خود را همال

نخسـتين بـه پـندش توانگر کنم

چو نـپذيرد از خونش افسر کـنـم

هرآنگـه کـه زين لشکر دين‌پرست

بـنالد بر ما يکي زيردسـت

دل مرد بيدادگر بـشـکـنـم

هـمـه بيخ و شاخش ز بن برکنم

مـباشيد گـسـتاخ با پادشا

بويژه کـسي کو بود پارسا

کـه او گاه زهرست و گـه پاي‌زهر

مـجوييد از زهر ترياک بـهر

ز گيتي تو خوشـنودي شاه‌جوي

مـشو پيش تختش مـگر تازه‌روي

چو خـشـم آورد شاه پوزش گزين

هـمي خوان بـه بيداد و دادآفرين

هرآنـگـه کـه گويي که دانا شدم

بـه هر دانـشي بر توانا شدم

چـنان دان کـه نادان‌تري آن زمان

مـشو بر تـن خويش بر بدگـمان

وگر کار بـنديد پـند مرا

سـخـن گفـتـن سودمـند مرا

ز شاهان دانـنده يابيد گـنـج

کـسي را ز دانش نديدم بـه رنـج

برو مـهـتران آفرين خواندند

ز دانايي او فرو ماندند

برفـتـند خـشـنود ز ايوان اوي

بـه يزدان سـپرده تـن و جان اوي

بدآنگـه کـه پيروز شد سوي جنگ

يکي پهلوان جست با راي و سنـگ

کـه باشد نگهـبان تخـت و کـلاه

بـلاش جوان را بود نيکـخواه

بدان کار شايسـتـه بد سوفزاي

يکي نامور بود پاکيزه‌راي

جـهانديده از شـهر شيراز بود

سـپـهـبددل و گردن‌افراز بود

هـم او مرزبان بد بزابـلـسـتان

بـبـسـت و بـغزنين و کابلستان

چو آگاهي آمد سوي سوفزاي

ز پيروز بي‌راي و بي‌رهـنـماي

ز مژگان سرشکـش برخ برچـکيد

هـمـه جامـه پـهـلوي بردريد

ز سر برگرفـتـند گردان کـلاه

بـه ماتـم نشستند با سوگ شاه

همي‌گـفـت بر کينـه شـهريار

بـلاش جوان چون بود خواسـتار

بدانـسـت کان کار بي‌سود شد

سر تاج شاهي پر از دود شد

سـپاه پراگـنده را گرد کرد

بزد کوس وز دشـت برخاسـت گرد

فراز آمدش تيغزن صد هزار

هـمـه جـنـگـجوي از در کارزار

درم داد و آن لـشـکر آباد کرد

دل مردم کينـه‌ور شاد کرد

فرسـتاده‌اي خواند شيرين‌زبان

خردمـند و بيدار و روشـن‌روان

يکي نامـه بـنوشـت پر داغ و درد

دو ديده پر از آب و رخـسار زرد

بـه نامـه درون پـندها ياد داد

ز جـمـشيد و کيخـسرو کيقـباد

وزان پـس فرسـتاد نزد بـلاش

کـه شاها تو از مرگ غمگين مباش

که اين مرگ هر کس نخواهد چشيد

شـکيبايي و نام بايد گزيد

ز باد آمده باز گردد بدم

يکي داد خواندش و ديگر سـتـم

کـنون مـن بـه دستوري شهريار

بـسيجـم برين گونـه بر کارزار

کزين کينـه و خون پيروز شاه

بـنالد ز چرخ روان هور و ماه

فرسـتاده زين روي برداشـت پاي

وزان سوي گريان بـشد باز جاي

بياراسـت لـشـکر چو پر تذرو

بيامد ز زاولـسـتان سوي مرو

يکي مرد بـگزيد بيداردل

کـه آهسـتـه دارد بـه گفتار دل

نويسـنده نامـه را گـفـت خيز

کـه آمد سر خامـه را رسـتـخيز

يکي نامـه بـنويس زي خوشـنواز

کـه اي بي‌خرد روبـه ديوساز

گـنـهـکار کردي بـه يزدان تنت

شود مويه گر بر تو پيراهـنـت

بـه شاه آنـک تو کردي اي بيوفا

بـبيني کـنون زور تيغ جـفا

بـه کشـتي شهنـشاه را بي‌گناه

نـبيره جـهاندار بـهرام شاه

يکي کين نو ساخـتي در جـهان

کـه آن کينـه هرگز نـگردد نـهان

چرا پيش او چون يکي چابـلوس

نرفـتي چو برخاسـت آواي کوس

نياي تو زين خاندان زنده بود

پدر پيش بـهرام پاينده بود

مـن اينـک به مرو آمدم کينه‌خواه

نـماند بـه هيتاليان تاج و گاه

اسيران و آن خواسته هرچ هسـت

کـه از رزمـگاه آمدستت بدسـت

همـه بازخواهـم به شمشير کين

بـخ مرو آورم خاک توران زمين

نـمانـم جـهان را بـفرزند تو

نـه بر دوده و خويش و پيوند تو

بـفرمان يزدان بـبرم سرت

ز خون همـچو دريا کنـم کـشورت

نـه کين باشد اين چـند گويم دراز

کـه از کين پيروز با خوشـنواز

شود زير خاک پي مـن تـباه

بـه يزدان روانـش بود دادخواه

فرسـتاده با نامـه سوفزاي

بيامد چو شير دلاور ز جاي

چو آشـفـتـه آمد بر خوشـنواز

بـشد پيش تخـت و ببردش نـماز

بدو داد پـس نامـه سوفزاي

هـمي‌بود يک چـند پيشش بـپاي

نويسـنده نامـه را داد و گـفـت

کـه پنهان بگوي آنچ نرمست و زفت

بـه مهـتر چـنين گفـت مرد دبير

کـه اين نامه پر گرز و تيغست و تير

شکسـتـه شد آن مرد جنگ‌آزماي

ازان پر سـخـن نامـه سوفزار

هـم اندر زمان زود پاسخ نبشـت

سخـن هرچ بود اندرو خوب و زشت

نخسـتين چـنين گفـت کز کردگار

بـترسيم وز گردش روزگار

که هر کس که بودست يزدان‌پرست

نياورد در عهد شاهان شکـسـت

فرسـتادمـش نامـه پـندمـند

دگر عـهد آن شـهريار بـلـند

برو خوار بود آنـچ گفتـم سـخـن

هـم انديشـه روزگار کـهـن

چو او کينه‌ور گشت و مـن چاره‌جوي

سـپـه را چو روي اندر آمد به روي

بـه پيروز بر اخـتر آشفـتـه شد

نـه برکام من شاه تو کشتـه شد

چو بشکـسـت پيمان شاهان داد

نـبود از جوانيش يک روز شاد

نيامد پـسـند جـهان‌آفرين

تو گويي کـه بـگرفـت پايش زمين

هر آنکـس کـه عهد نيا بشکـند

سر راسـتي را بـپاي افـگـند

چو پيروز باشد بـه دشـت نـبرد

شکستـه بـکـنده درون پر ز گرد

گر آيي تو ايدر هم آراسـتـسـت

نـه جنگ و نه جنگ‌آوران کاستست

فرسـتاده با نامـه تازان ز جاي

بـه يک هفتـه آمد سوي سوفزاي

چو برخواند آن نامـه را پـهـلوان

بـه دشـنام بـگـشاد گويا زبان

ز ميدان خروشيدن گاودم

شـنيدند و آواي رويينـه خـم

بـکـش ميهـن آورد چندان سپاه

کـه بر چرخ خورشيد گـم کرد راه

برين همـنـشان روز بگذاشـتـند

هـمي راه را خانـه پنداشـتـند

چو آگاهي آمد سوي خوشـنواز

بـه دشـت آمد و جنگ را کرد ساز

بـه پيکـند شد رزمـگاهي گزيد

کـه چرخ روان روي هامون نديد

وزين روي پر کينـه دل سوفزاي

بـه کردار باد اندر آمد ز جاي

چو شـب تيره شد پهـلوان سـپاه

بـه پيلان آسوده بربـسـت راه

طـلايه همي‌گشت بر هر دو سوي

جـهان شد پر آواز پرخاشـجوي

غو پاسـبانان و بانـگ جرس

هـمي‌آمد از دور بر پيش و پـس

چـنين تا پديد آمد از ميغ شيد

در و دشت شد چون بـلور سـپيد

دو لشـکر همي جنگ را ساختـند

درفـش بزرگي برافراخـتـند

از آواز گردان پرخاشـخر

بدريد مر اژدها را جـگر

هوا دام کرکـس شد از پر تير

زمين شد ز خون سران آبـگير

ز هر سو ز مردان تلي کشـتـه بود

کرا از جـهان روز برگـشـتـه بود

بـجـنـبيد بر قلبـگـه سوفزاي

يکايک سـپاه اندر آمد ز جاي

وزان روي با تيغ کين خوشـنواز

بـپيچيد و آمد بـه تـنـگي فراز

يکي تيغ زد بر سرش سوفزاي

سـپاه اندر آمد بـه تـندي ز جاي

بجـسـت از کـف تيغزن خوشنواز

بـه شيب اندر انداخت اسب از فراز

بديد آنـک شد روزگارش درشـت

عـنان را بـپيچيد و بنمود پشـت

چو باد دمان از پـسـش سوفزاي

هـمي‌تاخـت با نيزه سرگراي

بـسي کرد زان نامداران اسير

بـسي کشته شد هم بپيکان و تير

هـمي‌تاخـت تا پيش لشکر رسيد

بره بر بسي کشته و خسـتـه ديد

ز بالا نـگـه کرد پـس خوشـنواز

سـپـه را به هامون نشيب و فراز

همـه دشـت پرکشته و خواسته

شده دشـت چون چرخ آراسـتـه

سـليح و کـمرها و اسـب و رهي

سـتام و سـنان و کـلاه مـهي

هـمي‌برد هر کـس بر سوفزاي

تـلي گشتـه چون کوه البرز جاي

ببخـشيد يکـسر همـه بر سپاه

نـکرد اندر آن چيز ترکان نـگاه

بـه لشـکر چنين گفت کامروز کار

بـه کام ما بد از روزگار

چو خورشيد بنـمايد از چرخ دسـت

برين دشـت خيره نبايد نشـسـت

بـه کين شهـنـشاه ايران شويم

برين دز بـه کردار شيران شويم

همـه لشـکرش دسـت بر برزدند

هـمي هر کـسي راي ديگر زدند

برين همـنـشان تا ز خم سپـهر

پديد آمد آن زيور تاج مـهر

تـبيره برآمد ز پرده‌سراي

نـشـسـت از بر باره بر سوفزاي

فرسـتاده‌اي آمد از خوشـنواز

بـه نزديک سالار گردن‌فراز

کـه از جنگ و پيکار و خون ريختـن

نـباشد جز از رنـج و آويخـتـن

دو مرد خردمـند نيکو گـمان

بـه دوزخ فرسـتيم هر دو روان

اگر بازجويي ز راه ردي

بداني کـه آن کار بد ايزدي

نـه بر باد شد کشـتـه پيروزشاه

کز اخـتر سرآمد بدو سال و ماه

گنـهـکار شد زانک بشکست عهد

گزين کرد حنظل بينداخـت شـهد

کـنون بودني بود و بر ما گذشـت

خـنـک آنـک گرد گذشته نگشت

اسيران وز خواسـتـه هرچ بود

ز سيم و زر و گوهر نابـسود

ز اسـب و سليح و ز تاج و ز تخـت

کـه آن روز بگذاشت پيروزبـخـت

فرسـتـم هـمـه نزد سالار شاه

سراپرده و گـنـج و پيل و سـپاه

چو پيروزگر سوي ايران شوي

بـه نزديک شاه دليران شوي

نـباشد مرا سوي ايران بـسيچ

تو از عـهد بـهرام گردن مـپيچ

شهـنـشاه گيتي ببخشيد راست

مرا ترک و چين است و ايران تو راست

چو بـشـنيد پيغام او سوفراز

بياورد لـشـکر بـه پرده‌سراي

فرسـتاده را گفـت پيش سـپاه

بـگوي آنـچ بشـنيدي از رزمخواه

بيامد فرسـتاده خوشـنواز

بـگـفـت آنـچ بود آشـکارا و راز

چنين گفت لشکر که فرمان تو راست

بدين آشتي راي و پيمان تو راسـت

بـه ايران نداند کـسي از تو بـه

بـما بر تويي شاه و سالار و مـه

چـنين گفـت با سرکشان سوفزاي

کـه امروز ما را جزين نيسـت راي

کزيشان ازين پـس نجوييم جـنـگ

بـه ايران بريم اين سپه بي‌درنـگ

کـه در دسـت ايشان بود کيقـباد

چو فرزند پيروز خـسرو نژاد

هـمان موبد موبدان اردشير

ز لـشـکر بزرگان برنا و پير

اگر جـنـگ سازيم با خوشـنواز

شودکار بي‌سود بر ما دراز

کـشد آنـک دارد ز ايران اسير

قـباد جـهانـجوي چون اردشير

اگر نيسـتي در ميانـه قـباد

ز موبد نـکردي دل و مـغز ياد

گر او را ز ترکان بد آيد بروي

نـماند بـه ايران جز از گفت و گوي

يکي نـنـگ باشد که تا رستـخيز

بـماند ميان دليران سـتيز

فرسـتاده را نـغز پاسـخ دهيم

درين آشـتي راي فرخ نـهيم

مـگر باز بينيم روي قـباد

کـه بي او سر پادشاهي مـباد

هـمان موبد پاکدل اردشير

کـسي را کـه بينيد برنا و پير

فرسـتاده را خواند پس پـهـلوان

سخـن گفـت با او به شيرين زبان

چـنين گفـت کاين ايزدي بود و بس

جـهان بد سـگالد نـگويد بکـس

بزرگان ايران کـه هسـتـند اسير

قـبادسـت با نامدار اردشير

دگر هر کـه داريد بر ناي بـند

فرسـتيد سوي منـش ارجمـند

دگر خواسـتـه هرچ داريد نيز

ز دينار وز تاج و هرگونـه چيز

يکايک فرسـتيد نزديک مـن

بـه پيش بزرگان اين انـجـمـن

بـه تاراج و کشتـن نيازيم دسـت

کـه ما بي‌نيازيم و يزدان‌پرسـت

ز جيحون بـه روز دهـم بـگذريم

وزان پـس پيي خاک را نـسـپريم

هـمـه هرچ گفتـم تو را گوش‌دار

چو رفـتي يکايک برو برشـمار

فرسـتاده هـم در زمان گشت باز

بيامد گرازان بر خوشـنواز

بگفـت آنـچ بشنيد وزو گشت شاد

هـمانـگاه برداشـت بـند قـباد

هـمان خواسته سر به سر گرد کرد

کـجا يافـت از خاک و دشت نـبرد

هـمان تـخـت با تاج پيروز شاه

چو چيز پراگـنده آن سـپاه

فرسـتاد يکـسر سوي سوفزاي

بـه دسـت يکي مرد پاکيزه‌راي

چو لـشـکر بديدند روي قـباد

ز ديدار او انجـمـن گـشـت شاد

بزرگان همـه خيمـه بگذاشتـند

هـمـه دسـت بر آسمان داشتند

کـه پور شـهـنـشاه را بي‌گزند

بديدند با هرک بد ارجـمـند

همانگـه فروهـشـت پرده‌سراي

سـپـهـبد باسـب اندر آورد پاي

ز جيحون گذر کرد پيروز و شاد

ابا نامور موبد و کيقـباد

چو آگاهي آمد بـه ايران زمين

ازان نيک‌پي مـهـتر بافرين

هـمان جـنـگ و پيکار با خوشنواز

ز راي چـنان مرد نيرنـگ‌ساز

هـمان موبد موبدان اردشير

اسيران کـه بودند برنا و پير

کـه از جنگ برگشـت پيروز و شاد

گـشاده شد از بـند پاي قـباد

بياورد و اکـنون ز جيحون گذشـت

ز ايران سپاهست بر کوه و دشـت

خروشي ز ايران برآمد کـه گوش

تو گفتي هـمي کر شود زان خروش

بزرگان فرزانـه برخاسـتـند

پذيره شدن را بياراسـتـند

بـلاش آن زمان تخـت زرين نـهاد

کـه تا برنـشيند برو کيقـباد

چو آمد بـه شـهر اندرون سوفزاي

بزرگان برفـتـند يک سر ز جاي

پذيره شدن را بياراسـت شاه

هـمي‌رفـت با آنـک بودش سپاه

بـلاش آن زمان ديد روي قـباد

رها گشـتـه از بـند پيروز و شاد

مر او را سـبـک شاه در برگرفـت

ز هيتال و چين دست بر سر گرفـت

ز راه اندر ايوان شاه آمدند

گـشاده‌دل و نيک‌خواه آمدند

بـفرمود تا خوان بياراسـتـند

مي و رود و رامشگران خواسـتـند

هـمي‌بود جشـني نـه بر آرزوي

ز تيمار پيروز آزاده‌خوي

هـمـه چامـه گر سوفزا را ستود

بـبربـط هـمي رزم ترکان سرود

مـهان را همه چشـم بر سوفزاي

ازو گـشـتـه شاد و بدو داده راي

هـمـه شـهر ايران بدو گشت باز

کـسي را کـه بد کينه خوشـنواز

بدان پهـلوان دل هـمي شاد کرد

روان را ز انديشـه آزاد کرد

بـبد سوفزاي از جـهان بي‌هـمال

هـمي‌رفـت زين گونه تا چار سال

نـبودي جز آن چيز کو خواسـتي

جـهان را بـه راي خود آراسـتي

چر فرمان او گشـت در شـهر فاش

بـه خوبي بپرداخـت گاه از بـلاش

بدو گـفـت شاهي نراني هـمي

بدان را ز نيکان نداني هـمي

هـمي پادشاهي بـه بازي کـني

ز پري وز بي‌نيازي کـني

قـباد از تو در کار داناترسـت

بدين پادشاهي تواناترسـت

بـه ايوان خويش اندر آمد بـلاش

نيارسـت گفتـن کـه ايدر مباش

همي‌گفـت بي‌رنـج تخت اين بود

کـه بي‌کوشـش و درد و نفرين بود