Poem343

Poem343

همي چاره جست آن شب ديرياز

چو خورشيد بـنـمود چيني طراز

برافراخـت از کوه زرين درفـش

نـگونـسار شد پرنياني بنفـش

سـکـندر بيامد بـه نزديک شاه

پرسـتـنده برخاسـت از بارگاه

بـه رسمي که بودش فرود آوريد

جـهانـجوي پيش سپهبد چميد

ز بيگانـه ايوان بـپرداخـتـند

فرسـتاده را پيش او تاخـتـند

چو قيدافـه را ديد بر تخت گفـت

کـه با راي تو مشتري باد جفـت

بدين مـسيحا به فرمان راسـت

بد ارنده کو بر زبانـم گواسـت

با براي و دين و صـليب بزرگ

بـه جان و سر شهريار سـترگ

بـه زنار و شماس و روح‌الـقدس

کزين پـس مرا خاک در اندلـس

نـبيند نـه لشکر فرستم به جنگ

نياميزم از هر دري نيز رنـگ

نـه با پاک فرزند تو بد کـنـم

نـه فرمان دهم نيز و نه خود کنم

بـه جان ياد دارم وفاي ترا

نـجويم بـه چيزي جـفاي ترا

برادر بود نيک‌خواهـت مرا

بـه جاي صليب است گاهت مرا

نـگـه کرد قيدافـه سوگند اوي

يگانـه دل و راسـت پيوند اوي

هـمـه کاخ کرسي زرين نـهاد

بـه پيش اندر آرايش چين نـهاد

بزرگان و نيک‌اخـتران را بـخواند

يکايک بر آن کرسي زر نـشاند

ازان پـس گرامي دو فرزند را

بياورد خويشان و پيوند را

چـنين گفـت کاندر سراي سپنج

سزد گر نباشيم چندين بـه رنـج

نـبايد کزين گردش روزگار

مرا بـهره کين آيد و کارزار

سکـندر نخواهد شد از گنج سير

وگر آسـمان اندر آرد بـه زير

هـمي رنـج ما جويد از بهر گنج

همـه گـنـج گيتي نيرزد به رنج

برآنـم کـه با اونسازيم جنـگ

نـه بر پادشاهي کنم کار تنـگ

يکي پاسـخ پـندمـندش دهيم

سرش برفرازيم و پـندش دهيم

اگر جنـگ جويد پس از پند مـن

بـه بيند پس از پند من بند مـن

ازان سان شوم پيش او با سـپاه

کـه بخشايش آرد برو چرخ و ماه

ازين ازمايش ندارد زيان

بـماند مـگر دوسـتي در ميان

چه گوييد و اين را چه پاسخ دهيد

مرا اندرين راي فرخ نـهيد

همـه مـهـتران سر برافراختند

هـمي پاسـخ پادشا ساختـند

بگـفـتـند کاي سرور داد و راد

ندارد کسي چون تو مهتر بـه ياد

نـگويي مـگر آنـک بهـتر بود

خنـک شهرکش چون تو مهتر بود

اگر دوسـت گردد ترا پادشا

چـه خواهد جزين مردم پارسا

نـه آسيب آيد بدين گـنـج تو

نيرزد همـه گنـجـها رنـج تو

چو اسـکـندري کو بيايد ز روم

بـه شمـشير دريا کند روي بوم

هـمي از درت بازگردد بـه چيز

هـمـه چيز دنيي نيرزد پـشيز

جز از آشـتي ما نـبينيم روي

نـه والا بود مردم کينـه‌جوي

چو بشـنيد گفـتار آن بـخردان

پـسـنديده و پاک‌دل موبدان

در گـنـج بـگـشاد و تاج پدر

بياورد با ياره و طوق زر

يکي تاج بد کاندران شـهر و مرز

کـسي گوهرش را ندانسـت ارز

فرسـتاده را گفت کين بي‌بهاست

هرانکـس که دارد جزو نارواست

بـه تاج مهان چون سزا ديدمـش

ز فرزند پرمايه بـگزيدمـش

يکي تخت بودش به هفتاد لخـت

ببسـتي گـشاينده نيک‌بخـت

بـه پيکر يک اندر دگر بافـتـه

بـه چاره سر شوشها تافـتـه

سر پايها چون سر اژدها

ندانـسـت کـس گوهرش را بها

ازو چارصد گوهر شاهوار

هـمان سرخ ياقوت بد زين شمار

دو بودي به مثقال هر يک به سنگ

چو يک دانـه نار بودي بـه رنـگ

زمرد برو چار صد پاره بود

بـه سبزي چو قوس قزح نابسود

گـشاده شـتر بار بودي چهـل

زني بود چون موج دريا بـه دل

دگر چار صد تاي دندان پيل

چـه دندان درازيش بد ميل ميل

پلنـگي کـه خواني همي بربري

ازان چار صد پوسـت بد بر سري

ز چرم گوزن مـلـمـع هزار

هـمـه رنـگ و بيرنگ او پر نگار

دگر صد سگ و يوز نـخـچير گير

کـه آهو ورا پيش ديدي ز تير

بياورد زان پـس دوصد گاوميش

پرسـتـنده او هـمي راند پيش

ز ديباي خز چارصد تـخـتـه نيز

هـمان تختـها کرده از چوب شيز

دگر چار صد تـخـتـه از عود تر

کـه مـهر اندرو گيرد و رنـگ زر

صد اسـپ گرانـمايه آراستـه

ز ميدان بـبردند با خواسـتـه

هـمان تيغ هـندي و رومي هزار

بـفرمود با جوشـن کارزار

همان خود و مغفر هزار و دويست

بـه گنجور فرمود کاکنون مه‌ايست

هـمـه پاک بر بيطقون برشـمار

بـگويش کـه شبـگير برساز کار

سـپيده چو برزد ز بالا درفـش

چو کافور شد روي چرخ بنـفـش

زمين تازه شد کوه چون سندروس

ز درگاه برخاسـت آواي کوس

سکـندر بـه اسپ اندر آورد پاي

بـه دسـتوري بازگشتن به جاي

چو طينوش جنگي سپه برنـشاند

از ايوان بـه درگاه قيدافـه راند

بـه قيدافـه گفتـند پدرود باش

بـه جان تازه چرخ را پود باش

برين گونـه منزل به منزل سـپاه

هـمي راند تا پيش آن رزمـگاه

کـه لشـکرگـه نامور شاه بود

سکـندر کـه با بخت همراه بود

سـکـندر بران بيشه بنهاد رخت

کـه آب روان بود و جاي درخـت

بـه طينوش گفـت ايدر آرام گير

چو آسوده گردي مي و جام گير

شوم هرچ گفتـم بـه جاي آورم

ز هر گونـه پاکيزه راي آورم

سـکـندر بيامد بـه پرده سراي

سپاهـش برفتند يک سر ز جاي

ز شادي خروشيدن آراسـتـند

کـلاه کياني بـپيراسـتـند

کـه نوميد بد لشـکر نامـجوي

کـه دانسـت کش باز بينند روي

سـپـه با زبانـها پر از آفرين

يکايک نـهادند سر بر زمين

ز لشـکر گزين کرد پس شـهريار

ازان نامداران رومي هزار

زره‌دار با گرزه گاوروي

برفـتـند گردان پرخاشـجوي

هـمـه گرد بر گرد آن بيشه مرد

کـشيدند صـف با سليح نـبرد

سـکـندر خروشيد کاي مرد تيز

هـمي جنـگ راي آيدت گر گريز

بـلرزيد طينوش بر جاي خويش

پشيمان شد از دانش و راي خويش

بدو گفـت کاي شاه برترمنـش

سـتايش گزيني به از سرزنـش

چنان هم که با خويش من قيدروش

بزرگي کـن و راستي را بـکوش

نـه اين بود پيمانـت با مادرم

نگفـتي کـه از راستي نگذرم?

سـکـندر بدو گفت کاي شهريار

چرا سست گشتي بدين مايه کار

ز مـن ايمـني بيم در دل مدار

نيازارد از مـن کـسي زان تـبار

نـگردم ز پيمان قيدافـه مـن

نـه نيکو بود شاه پيمان‌شـکـن

پياده شد از باره طينوش زود

زمين را بـبوسيد و زراي نـمود

جـهاندار بگرفت دستش به دست

بدان گونه کو گفت پيمان ببسـت

بدو گفت منديش و رامـش گزين

مـن از تو ندارم بـه دل هيچ کين

چو مادرت بر تخت زرين نشسـت

مـن اندر نهادم به دست تو دست

بگفتـم که من دست شاه زمين

بـه دسـت تو اندر نهم هم‌چنين

هـمان روز پيمان من شد تـمام

نـه خوب آيد از شاه گفـتار خام

سکـندر منـم وان زمان من بدم

بـه خوبي بسي داستانـها زدم

هـمان روز قيدافـه آگاه بود

کـه اندر کفـت پنجـه شاه بود

پرستـنده را گفت قيصر که تخت

بياراي زير گلـفـشان درخـت

بـفرمود تا خوان بياراسـتـند

نوازنده رود و مي خواسـتـند

بـفرمود تا خلـعـت خـسروي

ز رومي و چيني و از پـهـلوي

ببخـشيد يارانـش را سيم و زر

کرا در خور آمد کـلاه و کـمر

بـه طيوش فرمود کايدر مه‌ايست

که اين بيشه دورست راه تو نيست

بـه قيدافـه گوي اي هشيوار زن

جـهاندار و بينادل و راي‌زن

بدارم وفاي تو تا زنده‌ام

روان را بـه مـهر تو آگـنده‌ام